Çocuk sahibi olmak isteyen anne babalar, genellikle en yaygın olan tüp bebek tedavisini tercih ederler. Bu tedavi öncesinde hem anne adayı hem de baba adayı pek çok testten geçer. Baba adayının geçtiği; kısırlık ya da diğer problemlerin var olup olmadığını test etmek için yapılan testlerin başında sperm testi diğer adıyla spermiogram testi gelir. Sperm hücresinin analizi için yapılan spermiogram testi nedir? Spermiogram nasıl yapılır? Spermiogram test sonuçları ne anlama gelir? Tüm bu soruları sizler için ayrıntılı şekilde aşağıda yanıtlıyor olacağız. Sperm testi hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olmak için yazımızı okumaya devam etmenizi öneririz.

Sperm Testi (spermiogram) Nedir?

Sperm testi erkeklere yapılan; sperm sağlığını, sperm sayısını, spermin kanallarda doğru ilerleyip ilerlemeyeceğini tespit etmek için yapılan bir testtir. Sperm testi sonucunda sperm şekli normal ve yeterli sayıda sperm var ise üreme yeteneğinizin yüksek olduğu sonucuna varılır. Ancak bazı durumlarda, erkeklerde düşük sperm sayısı ya da normalin dışında semen olmasına rağmen üreme yeteneği var olabilir. Bu nedenle doktorlar sonuçların kesinliği için ikinci bir test ister. İlk sperm testinizde sonuçlarınız normal çıktıysa, diğer testi verirsiniz ve o da normal ise, bu normal iki test bir kısırlık probleminizin olmadığını gösterir. Farklı durumlar söz konusu ise doktorunuz başka testler isteyebilir.

Eğer yapılan sperm testi sonucunda semen ya da sperm bulunmuyorsa, bu durum kanallarınızın tıkalı olduğuna işaret edebilir. Böyle bir durum söz konusu ise doktorunuz, kanalları açmaya yönelik farklı ameliyatlar planlanacaktır.

Sperm Numunesi Verilirken Dikkat Edilmesi Gereken Konular ve Önlemler

Sperm numunesi verilmeden önce ve sperm numunesi verilirken dikkat edilmesi gereken önemli noktalar vardır. Sperm numunesi verilmeden önce dikkat edilmesi gerekenler arasında “erkeklerin 3 gün cinsel perhiz yapması gerekir” bunu sayabiliriz. 3 – 5 gün arasında perhiz yapılması yeterlidir. Bu rakamlar önemlidir çünkü eğer 3 günden daha az perhiz yapılırsa sperm testi sonucunda sperm sayısı düşük çıkabilir.5 günden fazla perhiz yapılırsa da sperm testi sonucunda sperm hareketinde bir azalma görülebilir. Bu nedenle 3 ila 5 gün arasında yapılan perhizler yeterlidir, diyebiliriz. Sperm numunesi verilirken dikkat edilmesi gereken konuları ise şöyle sıralamak mümkündür;

·         Numunenin steril bir ortamda saklanması: Sağlıklı ve doğru bir spermiogram test sonucu için numunenizi dış ortamdan korumanız önemlidir. Steril bir ortam sağlanmadığında test sonucunda yanlışlık olabilir. Bu yüzden ellerinizi başta olmak üzere numune kaplarını vb. mümkün olduğunca steril tutmanız önemlidir.

Verilen spermin ısıdan korunması: Ejakülasyon sonrasında numunenizi aşırı ısı değişimlerinden uzak tutmanız önemli bir diğer noktadır. Çünkü bu aşırı ısı değişimleri spermatozoayı olumsuz yönde etkilemektedir. Numune kabı için ideal sıcaklıklar 20°C ile 37°C arasında olmalıdır.

·         Sperm hacmi, miktarı: Sperm testinde hacim son derece önemlidir. Sperm hacminizin en az 1,5 ml olması beklenir. 1,5 ml’lik alt sınırı sağlayamamanızın nedeni ejakülasyon sırasında dışa boşalma olabilir. Bu konuda dikkatli olmanız önemlidir.

·         Sperm testi sırasında kayganlaştırıcı yabancı maddelerin kullanımı: Sperm testi sırasında herhangi bir kayganlaştırıcı ajan kullanmamak önemlidir çünkü bu maddeler sperm parametrelerini ciddi anlamda etkilemektedir. Bu denli etkiye sahip dış faktörler yanlış sonuçlara ulaşmaya sebep olabilir.

Sperm Testi Nasıl Yapılır?

Sperm testi için öncelikle tüp bebek merkezi ya da hastanede bulunmanız gerekir. Hastanede ya da tüp bebek merkezlerinde erkekler için özel olarak hazırlanmış odalar mevcuttur. Bu odalarda erkekler, spermlerini özel bir kap içerisine verir. Sperm testinin etkinliği için sperm örneği hemen laboratuvara ulaştırılır. Yapılan işlemlerdeki amaç, menideki sperm sayısı, hareketliliği ve şekli yönünden inceleme yapılması ve sonucunda kaliteli sperm olup olmadığının belirlenmesidir.

Hastane dışında ev ortamında da sperm örnekleri bir kaba konulup hastaneye getirilebilir. Ancak bu çok önerilmeyen bir durumdur. Bu durum kabul edilse bile sperm numuneleri yarım  saat içinde hastaneye getirilmeli ve teslim edilmelidir.

Sperm Numunesi Analiz Edilirken Dikkat Edilmesi Gereken Konular ve Önlemler

Spermiogram yapılırken hem hastanın hem de doktorun son derece dikkatli olması gerekir. Spermiogram testi hassas ve özenli yapılması gereken bir testtir. Sağlıklı sonuçlara ulaşmak için hem hasta hem de doktor kendine düşen görevi en iyi şekilde yerine getirmelidir. Öncelikle hasta ona söylenen şekilde sperm numunelerini vermelidir. Sonrasında bu alanda uzman kişiler spermiogram testi için analize başlamalı ve işlerini titizlikle yerine getirmelidirler. Bu işlem süresi boyunca hızlı hareket edilmelidir. Alandaki uzman kişiler verilen sperm örneklerinin fiziksel özelliklerini yani rengini, kokusunu, pH seviyesini, viskozitesini ve sıvılaşmasını incelemeli hacim, konsantrasyon, morfoloji, sperm hareketliliği ve ilerlemesi açısından değerlendirmelidir. İşlem süresi boyunca ortamın sterilli olmasına dikkat etmelidir.

Spermiogram /Sperm Testi Kaç Günde Çıkar?

Sperm testi, baba adayları tarafından verildikten sonra laboratuvar ortamında incelemeye alınır. Bu inceleme yaklaşık 2 - 3 saat sürer ve ilk bir saatten sonra aktif sonuçlar elde edilmeye başlanır. Ancak bazen farklı durumlarla karşılaşılabiliyor. Örneğin, test verilmiş ancak bakıldığında hiç sperm görülemiyor bu durumlarda yeniden sperm alınıp santrifüj ediliyor. Böyle bir durumla karşı karşıya kalındığında süre uzayabiliyor. Eğer yapılacak ilave bir test yok ise ortalama 2- 3 saat içerisinde test sonuçları hemen çıkıyor.

Sperm Testi Sonuçları Ne Anlama Gelir?

Sperm test sonuçları pek çok yönden değerlendirilebilir. Sperm analizi, spermi çeşitli yönlerden analiz ederek değerlendirir. Bu analizleri şu şekilde sıralayabiliriz:

·         Sperm sayısı ve yoğunluğu:

Sperm sayısı, 1 ml menide bulunan sperm sayısını açıklar. Dünya Sağlık Örgütü, normal bir sperm sayısının ml başına en az 16 milyon veya örnek başına en az 39 milyon sperm olması gerektiğini savunurlar. Bireyin bu sayılardan daha az sperme sahip olması düşük sperm sayısını gösterir.

·         Sperm morfolojisi:

Anormal olmayan spermler, uzun kuyruğa ve oval başa sahiptir. Morfoloji, kişinin sahip olduğu spermin boyutunu ve şeklini ifade eder. Normal boyuta sahip olmayan veya şekil yönünden zayıf olan spermler, yumurtaya ulaşmada ve döllenmede zorluk yaşarlar.

·         Sperm hareketliliği:

Spermin verimli bir şekilde hareket edebilmesi döllenme için oldukça önemli faktörlerdendir.

·         Spermin PH seviyesi:

PH seviyesi çok yüksek veya çok düşük olduğunda, spermin sağlığını ve dişi üreme yolundan geçme yeteneğini etkileyebilir.

Bunların dışında sperm testi yapılırken meni hacmi, sıvılaşma, seminal fruktoz seviyeleri gibi pek çok faktöre de bakılarak sperm sağlığı incelenir. Tüm faktörlere detaylı bakıldıktan sonra sonuçlar incelenir ve hastaya bildirilir.

Sağlıklı Bir Bireyin Sperm Testi Sonucu Nasıldır?

Sağlıklı bir erkek bireyin sperminin sağlıklı olduğunu anlamak için spermiogram testi uygulanır ve bu test ile spermin şekli, sayısı, pH’ı, hareketliliği, canlılığı vb. gibi pek çok yönden kontrol edilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kriterlerine göre Spermiogram sonuçları aşağıda verilen değerlere uygun olmalıdır.

Sağlıklı bir bireyin sperm testi sonuçları:

Parametre                             WHO 1999                            WHO 2010       WHO 2021

1. Miktar (volüm)                                 2.0 ml                                     1.5                         1.4

2. ph                                           ≥7.2                                     ≥7.2                           ≥7.2

3. ml de sperm sayısı

(konsantrasyon)                    ≥ 20 milyon/ml                     ≥ 15 milyon/ml     ≥ 16 milyon/ml

4.Total sperm sayısı              ≥ 40 milyon/ml                     ≥ 39 milyon/ml    ≥ 39 milyon/ml

5. Hareketlilik (motilite)         %50 (a+b )        %40(PR+NP**) %32 PR*          %42(PR+NP**) %30 PR*

6. Şekil                                         ≥ %14                                              ≥ %4                     ≥ %4

7. Canlılık (viability)                            ≥ %50                                           ≥ 58                       ≥ 54

8. Lökosit (iltihap hücresi)                   ≤1 milyon/ml                            ≤1 milyon/ml

Düşük Sperm Sayısının Sebepleri Nelerdir?

Düşük sperm sayısının birbirinden farklı pek çok sebebi olabilir. İlk sebep olarak sigara bağımlılığı sayılabilir. Sigara bağımlılığı sperm sayısını düşüren önemli etkenlerden bir tanesidir. Sigaranın yanı sıra alkol ve uyuşturucu bağımlılığı da sperm sayısını etkiler. Sperm sayısı, kanalların tıkanık olma durumuna bağlı olarak, hormonlarda eksiklik olduğunda da olumsuz yönde etkilenebilir.

Hormonlar, başlı başına üreme için önemli faktörlerden. Üreme hormonlarında meydana gelen yetersizlik, sperm üretimini doğrudan etkilediği için üremede problemlerle karşılaşma ihtimalini artırır. Bunların dışında, çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin düştüğü hatalar da sperm sayısını etkilemektedir. Bilinçsizce doğal ürünler kullanmak ve bunun sınırını bilmeden kontrolsüz şekilde kullanmaya devam etmek yarar sağlamak yerine kişiye zararı dokunuyor. Uzun süreli tedavi gören ve tedavi sürecinde kullanılan ilaçlar da sperm sayısını etkilemektedir.

Sperm Kalitesi İçin Dikkat Edilmesi Gerekilen Önlemler

Çocuk sahibi olmak isteyen çiftler, yumurta ve sperm sağlına önem vermeli bu konuda dikkatli olmaları gerekir. Yumurta kalitesini etkileyen faktörler gibi sperm kalitesini etkileyen pek çok faktör de vardır. Bu faktörlerin başında şüphesiz sağlıklı beslenme gelir. Sağlıklı beslenme vücuttaki her organ için son derece önemlidir tabi ki sperm sağlığında da.

Ayrıca egzersiz yapmak sizi daha dinç ve vücudunuzun dayanıklılığını ve aktifliğini artırmada çok önemlidir. Düzenli yapılan egzersiz sizi kısa zamanda toparlayacak hem mental hem de fiziksel sağlığınızı olumlu yönde etkileyecektir. Alkol ve sigara kullanımı üreme hücrelerini etkileyen ve uzak durulması gereken maddelerdendir. Bu araştırmalar sonucu kanıtlanmış bir gerçektir. Tüm bunları bir başlık altında toplayacak olursak kişinin kendi sağlığına dikkat etmesi gerekir, diyebiliriz. Beslenme, alkol, sigara kullanımından kaçınmak, düzenli egzersiz yapmak önce sağlığınızı dolayısıyla sperm kalitenizi etkileyecektir.

Çocuk sahibi olmak isteyen çiftler için hassas ve özel olan bu süreç onlar için son derece önemlidir. Anne baba adayları bu süreçte bir taraftan heyecan diğer taraftan da bir hayli stres yaşarlar. Yaşanılan duyguları en iyi anlayan ve süreç boyu onların yanında olarak desteğini esirgemeyen Hüma Tüp Bebek Merkezi her zaman sizlere eşlik etmeye hazırdır.