Aşılama ( intrauterin inseminasyon ) ; yumurtlama ( ovulasyon ) zamanında, laboratuarda özel işlemlerden geçirilen spermlerin ( sperm yıkama işlemi ) , özel kateterler yardımıyla rahim içi boşluğa verilmesidir. İnfertilite vakalarında ilk seçeneklerden biridir. Yardımcı üreme teknikleri, yumurtanın yumurtalıktan direkt olarak alındığı ve dışarıda gebeliğin oluşturulduğu yöntemlerdir. Bu nedenle aşılama yardımcı üreme tekniği sayılmaz.
Hangi durumlarda yapılır?
a- Rahim ağzı salgısının yetersiz olduğu durumlar.
b- Ejekülasyon problemi varsa ( impotans ( iktidarsızlık ), vajinusmus, anatomik penis problemleri, düzeltilmemiş hipospadias, retrograd ejekülasyon,...),
c- Açıklanamayan infertilite,
d- Evre 1-2 endometriosis vakaları,
e- Anovulatuar infertilitede ovulasyon indüksiyonuna ek olarak,
f- Erkek subinfertilitesinde,
g- İmmünolojik faktörler ( antisperm antikor varlığı ),
h- Kombine non-tubal infertilite faktörleri,
Hangi durumlarda yapılmaz?
a- Tüpler kapalı ise,
b- Sperm sayısı çok düşük ise ( yıkama sonrası 5milyon/ml üzeri sperm olması gerekir ),
c- Eşlerde genital sistem enfeksiyonu varsa,
d- Kadında pelvik kitle varsa,
e- Kadın yaşı ileri ise,
f- Aşılama 3-4 kez başarısız oldu ise,
g- Başka infertilite sebepleri varsa,
AŞAMALAR :
1 – Yumurtlamanın uyarılması ( ovulasyon indüksiyonu ) :
Aşılama yumurtlamanın olduğu doğal bir siklusda veya ovulasyon indüksiyonu ile yapılır. Ovulasyon indüksiyonu ile yapılırsa gebelik şansı artar. Eğer, infertilite nedeni anovulasyon değilse, ovulasyon indüksiyonunda amaç, 1'den fazla yumurta gelişimini sağlamaktır. Bu da gebelik şansını arttıracaktır. Ovulasyon indüksiyonu için klomifen sitrat veya gonadotropinler kullanılabilir. Vajinal ultrasonografi ile ve kanda estradiol takipleri ile sağlıklı bir yumurtlama sağlanmaya çalışılır. Follikül büyüklüğü 18 mm'e ulaşınca yumurtanın çatlatılması için HCG yapılır. HCG verildikten 36 saat sonra da aşılama yapılır.
2 – Sperm hazırlanması :
İdeal sperm hazırlama yönteminde, en çok sayıda morfolojik olarak normal ve hareketli spermler, seminal plazma, bakteri ve lökositlerden arındırılmış olarak fizyolojik kültür ortamı içine alınır. Meni içerisinde fertilizasyonu engelleyecek maddeler temizlenerek normal, sağlıklı, hareketli spermler ayrılır. Farklı sperm hazırlama teknikleri vardır. Gradient yöntemi ile en çok sayıda hareketli sperm elde edilir. Diğer yöntemler, basit yıkama ve yüzdürme ( swim-up ) yöntemleridir. Swim-up tekniği en çok kullanılan tekniktir. Test tüpü içerisindeki sperm örneği üzerine özel kültür solüsyonu dökülür. Hareketli, iyi kalite spermler yüzerek 45-60 dakikada yüzeye gelir. Hareketli spermlerin bulunduğu solüsyon 1ml'lik enjektör içine çekilir ve rahim içine uygulamak için hazır hale gelmiş olur.
3 – Aşılama tekniği :
Enjektör içine hazırlanmış olan spermler, muayenehane şartlarında, rahim içine yerleştirilen ince bir kateter yardımıyla rahim içine verilir. Kesinlikle ağrılı bir işlem değildir. Hastalar normal jinekolojik muayenede duyduğu rahatsızlıktan daha fazlasını duymaz. Anestezi veya anljezi gereken bir işlem değildir.
